Geschreven door Eva Schouten
07-2022

Wat drijft iemand om vrijwilliger te worden bij een ngo of maatschappelijke organisatie? Waarom kiest iemand ervoor zich in te zetten voor een maatschappelijk doel zoals migratie en mensenrechten? En is dit eigenlijk wel een keuze? Voor de twintigjarige Julia uit Maastricht in ieder geval niet. Ze voelt zich geprivilegieerd voor de kansen die ze heeft gekregen doordat ze in Nederland is geboren, opgegroeid en kan studeren. Ze beschouwt het als haar morele verantwoordelijkheid om niet alleen voor zichzelf maar ook voor anderen te zorgen, en zo de wereld een beetje beter te maken. In het kader van haar studie deed ze samen met twee andere studenten onderzoek naar de Nederlandse implementatie van het community sponsorship model voor studenten op de vlucht. Na haar stage bij Justice & Peace besloot ze te blijven als vrijwilliger.

“Op deze manier wordt migratie ook een bron van positieve emoties.”

Julia heeft zich haar hele leven al maatschappelijk betrokken gevoeld. De keuze was dan ook snel gemaakt om Liberal Arts & Sciences te gaan studeren, een brede studie die studenten opleidt tot wereldburgers. Tijdens het tweede jaar volgde ze een vak over migratie en mensenrechten. Dat opende haar ogen voor het controversiële onderwerp. “Door dat vak kwam ik erachter hoe slecht migratie eigenlijk geregeld is en hoeveel mensen daardoor benadeeld worden,” vertelt Julia. “Precies op dat moment kwam de onderzoeksvraag vanuit Justice & Peace hoe dit beter kan.” De timing was perfect. Als onderdeel van haar studie kon ze stage lopen bij een maatschappelijke organisatie en ze koos voor Justice & Peace. Julia deed onderzoek naar een veilige en humane manier van migratie voor studenten met een vluchtelingenachtergrond: het community sponsorship model.

Community sponsorship is een alternatief model voor de overkomst, ontvangst en integratie van vluchtelingen. Terwijl mensen op de vlucht nu vaak een gevaarlijke reis moeten ondernemen om naar Nederland te komen, werkt sponsorship op basis van uitnodiging. Een team van betrokken burgers staat klaar om een vluchteling direct in de gemeenschap op te vangen. Deze aanpak heeft wereldwijd al tot goede resultaten geleid. In Nederland was Justice & Peace de eerste die het model implementeerde: voor hervestigde vluchtelingen in Rotterdam. Het onderzoek van Julia en haar twee studiegenoten richtte zich op de vraag of dit model kan werken voor studenten op de vlucht. Aan de ene kant onderzochten zij de bereidheid en mogelijkheden van onderwijsinstellingen en studentengemeenschappen in Nederland om jonge mensen op de vlucht op te vangen en een studieplek aan te bieden. Aan de andere kant probeerden ze alvast interesse te wekken voor het nieuwe student community sponsorship project van Justice & Peace.

Succesformule

Het was vrij makkelijk om studenten te interesseren voor het initiatief. Individuen zijn makkelijker te overtuigen dan organisaties. “Een student maakt een commitment voor zichzelf. Die beslissing is snel gemaakt. Als ik ergens achter sta, dan doe ik het.” Een grotere uitdaging was het bereiken en overtuigen van onderwijsinstellingen. In het begin van het onderzoek richtten Julia en de twee anderen zich vooral hierop. Ze stuurden talloze e-mails naar informatiebalies, professoren en zelfs rectoren. “De hoeveelheid mailtjes die wij hebben gestuurd is echt niet te onderschatten.” Soms bleef een respons uit. Maar door hun doorzettingsvermogen en de hulp van Justice & Peace hebben ze uiteindelijk interviews gehouden met uiteenlopende onderwijsinstellingen, organisaties en studenten met een vluchtelingenachtergrond.

Het tweeledige doel van het interview, namelijk informeren en overtuigen, leidde tot een interessante interviewtechniek. De studenten merkten al snel dat ze flexibel moesten zijn. Ze speelden in op wat de andere partij in het project zag. “De één werd helemaal enthousiast van een ideologische benadering, terwijl de ander het juist moest visualiseren en zich meer richtte op de praktische implementatie.” Het project sluit aan bij Europese doelstellingen en de Duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties. De succesformule bleek het vinden van tenminste één persoon binnen de organisatie die het belang van het project onderschrijft. “Je hebt iemand nodig die achter het doel staat en daarvoor wil werken. Dan gaat het balletje rollen.”

“De één werd helemaal enthousiast van een ideologische benadering, terwijl de ander het juist moest visualiseren en zich meer richtte op de praktische implementatie.”

Visa, taal en academische cultuur

En het balletje is gaan rollen. In het onderzoek kwamen de studenten erachter dat er veel bereidheid is vanuit onderwijsinstellingen om studenten met een vluchtelingenachtergrond op te vangen. Hoe het student sponsorship precies wordt ingericht, hangt af van officiële voorwaarden, zoals visa, en kan verder verschillen per organisatie. “We hebben veel onderzoek gedaan naar visa en de mogelijkheden voor studenten met een vluchtelingenachtergrond om naar Nederland te komen,” zegt Julia. Ze keken bijvoorbeeld naar het studentenvisum en andere documenten, en de voorwaarden die daaraan zitten. “Op basis van deze informatie kan UNHCR (de vluchtelingenorganisatie van de VN) mensen die hiervoor in aanmerking komen aan het project koppelen.”

De opgedane kennis van visa komt Julia ook goed van pas in haar persoonlijke leven. “In Maastricht zijn veel internationale studenten, dus die hebben soms vragen over studentenvisa. Dan kan ik hen ook helpen.” Naast deze officiële voorwaarden bleken taal en academische cultuur belangrijke factoren om rekening mee te houden. In landen waar student sponsorship al wordt toegepast is de taalbarrière vaak een reden waarom mensen de studie niet halen. “Zelfs als je alle Engelse taaltesten hebt gehaald blijkt dit toch een barrière, omdat de manier van communiceren anders is.” Bovendien verschilt de academische cultuur soms met die in het land van herkomst. “In Nederland zijn we gewend om in lessen te discussiëren en te praten over onderwerpen. In sommige landen waar vluchtelingenstudenten vandaan komen gaat het juist om luisteren, je netjes gedragen en dingen kunnen onthouden. Dat is een heel andere manier van les krijgen en van conversatie.”

Het onderzoek leidde tot concrete inzichten voor Justice & Peace om toe te passen in de eerste pilot van student sponsorship in Nederland. Daarom besloot Julia om zich te blijven inzetten als vrijwilliger. “Dat komt mede doordat ik achter de boodschap van Justice & Peace sta en door de interesse die ik heb gekregen in het project,” legt ze uit. “Ik wil graag weten waar het project heen gaat en ondersteunen waar ik kan.”

Balanceren tussen het individu en de grote cijfers

Student sponsorship is een kleine oplossing voor het veel grotere vraagstuk van migratie. Maar Julia is overtuigd van de waarde van deze aanpak. “Soms zie ik in de media statements als: we moeten alle grenzen sluiten. En ik weet vanuit de theorie en de praktijk dat dat helemaal niet werkt,” vertelt ze vurig. “Er zijn talloze redenen waarom iemand ervoor kiest te migreren en er zit veel menselijk lijden achter. Het is ook een onderwerp dat niet weggaat, migratie blijft relevant.” Daarom is het extra belangrijk om een goede manier te vinden om hier op een menselijke manier mee om te gaan. Community sponsorship is één van deze manieren. De lokale bevolking vangt een nieuwkomer op en voelt verbinding. Een nieuwkomer voelt zich direct meer welkom en thuis. “Op deze manier wordt migratie ook een bron van positieve emoties.”

“Soms zie ik statements als: we moeten alle grenzen sluiten. En ik weet vanuit de theorie en de realiteit dat dat helemaal niet werkt.”

Voor Julia is migratie een passie geworden. Het is een interdisciplinair vakgebied en wat haar betreft de perfecte combinatie van verschillende perspectieven. “Je kijkt naar hoe één individu een reis ervaart, maar ook naar hele grote cijfers en de impact wereldwijd.” Julia is voortdurend op zoek naar de balans. “Ik ben zelf iemand die makkelijk op een abstract niveau denkt. Maar als je met een individu praat brengt het je helemaal terug naar jezelf en je eigen ervaring.” Het is voor haar belangrijk om in gesprek te blijven met de mensen waar het om gaat, om de impact van het project te zien. Het interview met een student met vluchtelingenachtergrond uit Amsterdam toonde haar waarvoor ze het vrijwilligerswerk precies doet. “Het werkt heel motiverend, terwijl je van de cijfers vaak cynisch kan worden.”

“Het werkt heel motiverend, terwijl je van de cijfers vaak cynisch kan worden.”

Nieuw perspectief

Julia hoopt dat binnenkort de eerste studenten op de vlucht in Nederland verwelkomd kunnen worden door middel van het Samen Hier initiatief van Justice & Peace. Uiteindelijk ziet ze zichzelf graag werken bij een ngo zoals Justice & Peace of bij de UNHCR in Genève. Niet te verwarren met Geneva in de staat New York in Amerika, waar ze eerst nog een halfjaar zal studeren om zich verder te verdiepen in migratie en Afro-Amerikaanse geschiedenis. Tot slot geeft ze een advies aan iedereen die zich wil inzetten voor een ander of betrokken wil raken bij Samen Hier: “Denk niet alleen aan jezelf, je eigen winst of wat je er zelf uit kunt halen.

Wil je ook actief bijdragen aan nieuwe kansen voor mensen en studenten op de vlucht? Word vrijwilliger of stagiair bij Justice & Peace of sluit je als onderwijsinstelling of student aan bij het Samen Hier student community sponsorship initiatief.