Vitali Safarov, creëerde verandering met en voor mensenrechtenverdedigers
Dit verhaal maakt deel uit van de Mural of Change reeks.
Misschien heb je je weleens afgevraagd of het je ouders zijn die je naam kiezen, of dat de naam jou kiest. In Vitali’s (Vito’s) geval (zijn naam betekent ‘van het leven’ of ‘levengevend’ in het Latijn) lijkt het erop dat zijn naam hem koos, omdat zijn levenswerk voor vele anderen het vooruitzicht op een beter leven heeft gecreëerd. Door zich toe te wijden aan het bestrijden van onrecht en het bevorderen van tolerantie, creëerde Vito hoop voor een hele generatie jongeren in het Georgisch maatschappelijk middenveld en daarbuiten.
Vitali Safarov was een ambitieuze jonge man uit Georgië die zich inzette voor een rechtvaardige en gelijkwaardige wereld. Hij geloofde in diversiteit, gelijkheid en acceptatie en hielp de mensen om zich heen wanneer hij maar kon. Vitali werd om het leven gebracht omdat hij opstond tegen haat en geweld. Vitali is een symbool van vrede en solidariteit, iemand die mensenrechtenverdedigers beschermde en een voorbeeld dat iedereen een ‘change maker’ kan zijn. Hij blijft daarom een inspiratie voor ons en degenen die zijn nalatenschap voortzetten. Vitali wordt op de Mural of Change geportretteerd als eerbetoon aan zijn inspanningen voor een rechtvaardige en gelijkwaardige wereld en als oproep om zijn werk op het gebied van diversiteit en tolerantie voort te zetten.
Vitali groeide op in een intercultureel gezin met Yezidi, Joodse en Armeense wortels, waar tolerantie en respect voor diversiteit belangrijke waarden waren.
“We hebben vijf etnische achtergronden in onze bloedlijn, we onderscheiden mensen niet op basis van etniciteit; waarom zouden we?”, vertelt zijn moeder Marina Alanakyan in een interview [1]
Vito’s warme en toegankelijke karakter hielp hem toen hij trainer werd in een multicultureel kamp voor kinderen in Georgië, genaamd Sources of Tolerance – Caucasus. Tussen 2013 en 2017 was hij een inspirerende mentor en jeugdleider voor kinderen in het kamp die uit de Kaukasus-regio kwamen en verschillende etnische achtergronden hadden – Joden, Oekraïners, Armeniërs, Azeri’s, Yezidi’s en Georgiërs. Vito, vertegenwoordigde in het kamp verscheidende gemeenschappen en liet de kinderen kennismaken met diverse culturen. Het kamp was zijn eerste kennismaking met mensenrechten en het duurde niet lang voordat hij de kinderen ook trainde op mensenrechten gerelateerde onderwerpen. Vito werd door de kinderen gerespecteerd en bewonderd en ze genoten om van hem te leren over tolerantie en interculturele dialoog. Lesgeven over tolerantie naar verschillende culturen en etnische groepen werd noodzakelijk in een land waar – volgens een rapport van de VN OHCHR uit 2016 – discriminatie en de schendingen op basis van deze gronden toenamen. Vito was toegewijd aan het bestrijden van dergelijke discriminatie en zijn werk met kinderen op dit gebied wekte ook zijn interesse in andere mensenrechten aspecten. Naast zijn werkzaamheden bij het kamp werd hij daarom niet alleen een mentor voor jongeren op het gebied van gelijkheid, maar ook een mensenrechtenverdediger en via Shelter City Tbilisi een verdediger van andere mensenrechtenverdedigers.
Foto: Vito gekleed in een religieus Joods kledingstuk tijdens het derde multiculturele kamp van Sources of Tolerance – Caucasus dat in 2015 plaatsvond (Bron: Center for Participation and Development)
“Nu pas leer ik mijn zoon echt kennen en begrijp ik waar hij mee bezig was.” – Leri Safarov, de vader van Vitali [2]
Dat zei Vito’s vader, Leri Safarov, over het belang van de visie van zijn zoon tijdens een protest dat gerechtigheid eiste voor de moord op Vito. Het is deze visie die Vito naar het CDP leidde, een lokale ngo in Tbilisi die zich inzet voor het verbeteren van de rechten van minderheden in Georgië. Vito werkte samen met de organisatie in het multiculturele jeugdkamp en ontwikkelde daarmee de juiste vaardigheden om als manager met de jeugdprojecten van de organisatie aan de slag te gaan. Voor de toekomst van het Georgisch maatschappelijk middenveld pleitte hij hier voor het belang van tolerantie en gelijkheid binnen dit vitale segment. Vito was ook betrokken bij UNITED for Intercultural Action, een Europees netwerk tegen nationalisme, racisme, fascisme en ter ondersteuning van migranten en vluchtelingen. Via dit netwerk werd hij bijgeschoold op het gebied van mensenrechten, iets dat hij vervolgens op scholen en tijdens jeugdkampen doorgaf aan jongere generaties. Een van de onderwerpen waar Vito zijn studenten graag over onderwees was het belang van de betrokkenheid van jonge mensen in het verkiezingsproces.
Foto: Vito (in het midden) en een groep deelnemers aan het jongerenproject School of Active Citizens, die hij trainde in verkiezingsprocedures, Atskuri, Georgia, 2018
“Wat Vito het meeste boeide was het bedenken van innovatieve manieren om mensen en mensenrechtenverdedigers te helpen.”
Vito was ook een essentieel onderdeel van Shelter City Tbilisi. Shelter City is een wereldwijde beweging die mensenrechtenverdedigers onder druk een veilige plek biedt en hen de mogelijkheid geeft om uit te rusten en nieuwe energie op te doen, op maat gemaakte steun te krijgen en met medestanders te spreken. Bij Shelter City Tbilisi steunde Vito de verdedigers tijdens hun verblijf. “Wat Vito het meest boeide was het bedenken van innovatieve manieren om mensen en mensenrechtenverdedigers te helpen.”, vertelde George Marjanishvili, een goede vriend van Vito en manager van Shelter City Tbilisi. Vitali was naast de casemanager en digitale veiligheidstrainer ook een goede vriend en een metgezel voor de vele verdedigers die in de stad verbleven. Hij stond altijd zij aan zij met mensenrechtenverdedigers, zowel binnen als buiten Shelter City. Exemplarisch hiervoor was de actieve betrokkenheid van Vito bij de voorbereiding van een betoging in solidariteit met de gevangengenomen Oekraïense filmmaker en mensenrechtenactivist Oleg Sentsov. Sentsov werd in mei 2014 gearresteerd en als politieke gevangene in Rusland vastgehouden [3]. De betoging was onderdeel van de wereldwijde Save Oleg Sentsov campagne en Vito hoopte Oleg in Georgië te kunnen verwelkomen na zijn vrijlating.
Foto: Vito (rechts) protesteert voor de vrijlating van mensenrechtenactivist en politieke gevangene Oleg Sentsov tijdens een betoging die onderdeel was van de campagne Save Oleg Sentsov, juni 2018. (Bron: Center for Participation and Development)
“No place for hate”
Vitali heeft die dag niet gehaald. Hij was een toegewijde verdediger van mensenrechten en gelijkheid en verloor zijn leven tijdens het beschermen diezelfde waarden. Op 30 september 2018 bevond Vito zich in een conflict tussen een aantal hechte vrienden en twee jonge mannen, vermoedelijk leden van een neonazistische groep. Het conflict begon toen de twee mannen Vitali’s vrienden Russisch hoorden spreken en hen begonnen lastig te vallen. Als een pleitbezorger voor tolerantie probeerde Vitali het conflict te stoppen, waarbij hij stelde dat er in Georgië geen plek is voor haat en dat ook hijzelf een gemengde etnische achtergrond had. Hij werd echter met geweld aangevallen en stierf later aan zijn verwondingen. Hoewel de twee aanvallers schuldig werden bevonden en een gevangenisstraf van vijftien jaar kregen opgelegd, heeft de rechtbank nooit de onderliggende etnische intolerantie van de daders erkend. Dit wijst op een gebrek aan gerechtigheid in het land [4], waar “de Georgische politie meldingen van haatmisdrijven en aanvallen negeert.”
Foto: Vitali’s moeder en het maatschappelijk middenveld protesteren in 2019 buiten het gerechtshof van Tbilisi als onderdeel van de campagne Georgia: No Place for Hate (Bron: Center for Participation and Development)
Wereldwijd vechten Vito’s familie, vrienden en collega’s voor gerechtigheid voor Vito. Vito’s collega’s van CPD en andere lokale ngo’s die zijn visie ondersteunen begonnen de campagne Georgia: No Place for Hate. Na zijn vrijlating in september 2019 en tijdens zijn bezoek aan Shelter City Tbilisi vernam ook Oleg Sentsov het verhaal van Vitali en werd ook hij onderdeel van de Georgia: No Place for Hate campagne. “Met deze campagne willen we Vito’s erfenis voortzetten en strijden voor een betere en haatvrije samenleving”, vertelt CPD-directeur Giorgi Marjanishvili. De campagne roept op tot solidariteit en rechtvaardigheid in Georgië en staat voor een land waar mensen voor elkaar opkomen. Ze is het bewijs dat de visie van Vito voortleeft. En er zijn dappere individuen die dit – net als Vito voor hen – hebben opgepakt en bewust inspanningen blijven leveren om de negatieve standpunten in hun samenlevingen te veranderen.
[1] Vitali Safarov’s mother: I must know why they killed my son.
[2] Open Democracy: Justice for Vito: a trial into a high-profile hate crime begins in Georgia.
[3] Open Democracy: The ‘bright future’ of Oleg Sentsov.
Wil je meer weten over de Mural of Change? Klik op onderstaande knop om meer te weten te komen over dit nieuwe en inspirerende kunstwerk in Den Haag.
Vitali Safarov werkte voor een lokale Georgische ngo – Center for Participation and Development (CPD) in Tbilisi, Georgië, waar hij de projecten Sources of Tolerance en Shelter City Tbilisi ondersteunde. Shelter City Tbilisi is een van de zeventien steden binnen het Shelter City netwerk dat zich inzet voor bedreigde mensenrechtenverdedigers.