Dr. Wes Bellamy, bemiddelt voor echte verandering

Geschreven door: Diane Lemieux
Vertaling: Janina van Nielen & Lot Brouwer

Op de ochtend van vrijdag 11 augustus 2017 verdedigde Dr. Bellamy zijn dissertatie in Onderwijs, Leiderschap en Bestuur (Education, Leadership and Administration) op de Virginia State University. ‘s Avonds, zo vertelt hij, ‘reed ik direct terug naar Charlottesville waar ik diezelfde nacht nog tegen Nazi’s heb moeten vechten.’

Het was het begin van het beruchte weekend waarin witte supremacisten en leden van de KKK vanuit het hele land naar Charlottesville kwamen voor de Unite the Right rally. Het mondde uit in geweld, een dodelijk slachtoffer en een gepolariseerd nationaal debat.

Dr. Bellamy was een belangrijk figuur ten tijde van deze noodlottige gebeurtenissen. Geboren en getogen in Atlanta (Georgia), verhuisde hij na zijn BA in Business Administration naar Charlottesville voor een baan als docent op de Albemarle County Public Schools. Op een dag organiseerde hij daar een buurtbarbecue in Lee Park waarbij iedereen was uitgenodigd. Normaal gesproken zijn dit levendige evenementen waar veel mensen op afkomen, maar deze keer kwam er slechts een enkeling. Later verklaarden buurtbewoners  dat de Afro-Amerikaanse gemeenschap niet naar het Lee park komt vanwege het standbeeld van Robert E. Lee dat daar staat. In reactie hierop deed Bellamy een aanvraag om het beeld te laten verwijderen. Het leek zo vanzelfsprekend: in elk deel van de stad zouden alle inwoners zich te allen tijde welkom moeten voelen.

Weerstand tegen verandering

Het idee wekte de woede van witte supremacisten, lokaal en nationaal. Zij startten een campagne om het debat rondom de standbeelden te dwarsbomen, en richtten zich hierbij rechtstreeks tegen Dr. Bellamy, die op dat moment het enige Afro-Amerikaanse lid van de gemeenteraad was. Er klonk ook weerstand uit de hoek van progressieve witte Amerikanen, die plots geconfronteerd werden met hun eigen vooroordelen. Zelfs binnen de eigen Afro-Amerikaanse gemeenschap stuitte Bellamy’s aanvraag op tegenstanders. Zij waren vooral bang dat het stellen van eisen alleen maar voor problemen zou zorgen: niemand verwachtte dat er echte verandering zou plaatsvinden.

‘We moeten ons ervan bewust zijn dat deze discussies zo lastig en gepolariseerd zijn dat het tijd nodig heeft om mensen te laten inzien waarom we hierom vragen,’ legt Dr. Bellamy uit. ‘Ik kan me nog goed herinneren dat er vier jaar geleden tegen me werd gezegd dat ik deze staat kapot maakte. Ik maakte de staat Virginia kapot omdat ik dit soort gesprekken forceerde, over standbeelden, over rechtvaardigheid. Door dit alleen al ter sprake te brengen werd ik gezien als iemand die verdeeldheid zaaide. Maar nu, vier jaar later, heeft iedereen het erover en zeggen ze dat dit het enige juiste is. Zo gaat het nu eenmaal.’

Omgaan met haat – door empathie

Behalve bedreigingen richting hem en zijn jonge familie werd ook gepoogd Dr. Bellamy te laten aftreden. Zo werden er oude homofobe berichten van zijn Twitter account opgegraven en gedeeld.

‘Ja, toen ik jong was heb ik dingen gezegd en gedaan die niet door de beugel konden, ik heb dingen gezegd die niet goed zijn. Juist daarom vergeef ik mensen, want mensen hebben mij ook moeten vergeven. Ik wind mij in gesprekken dan ook niet teveel op als mijn gesprekspartners kortzichtig zijn of niks vriendelijks te zeggen hebben…’

Dr. Bellamy geeft toe dat hij niet altijd zo begripvol is geweest. Toen hij naar Charlottesville verhuisde was hij nog een boze jonge man met een mening, een activist die zich duidelijk uitsprak tegen onrechtvaardigheid. Echter, als je een moeilijke discussie voert over een gevoelig onderwerp, zegt hij, ‘dan is het belangrijk om geduldig te zijn met mensen, maar ongeduldig als het gaat om vooruitgang.’

‘Ik kan niet niet mijn best doen voor mijn mensen uit angst om jouw gevoelens te schaden. Ik moet doen wat het beste is voor ons. En met ‘ons’ bedoel ik ons allemaal. Als er in het hele land rechtvaardigheid en gelijkwaardigheid is, dan is het leven in elke gemeenschap beter, voor iedereen.’

 

Van activisme naar bemiddeling

Een week na de afschuwelijke rally bevond Dr. Bellamy zich in zijn eentje op een podium, oog in oog met de woeste, verongelijkte burgers die hij als verkozen politicus zou moeten vertegenwoordigen. Het was zijn eerste vergadering in het openbaar bij de gemeenteraad. Zijn mede gemeenteraadsleden hadden zich in een andere ruimte teruggetrokken, wetende dat er in zo’n weerbarstige en woedende omgeving moeilijk iets bereikt zou kunnen worden. Op dat moment, zo blikt Dr. Bellamy terug:

‘…leerde ik dat het mogelijk is om in je hart een activist te zijn en tegelijk als bemiddelaar te werk te gaan. Het is mogelijk om begrip te hebben voor de hartstochtelijke wens om het systeem te veranderen, zo gepassioneerd dat je bereid bent om ervoor te vechten, te schreeuwen, te vloeken en alle woede los te laten omdat je het spuugzat bent… en tegelijkertijd TOCH een zekere vrede te willen bewaren, een zekere veiligheid, een zeker midden vinden tussen twee partijen die uiteindelijk hetzelfde willen, maar op een andere manier.’**

Dr. Bellamy overtuigde de raadsleden om terug te keren naar het podium en simpelweg te luisteren. De actie was het begin van een genezingsproces binnen de gemeenschap en zorgde voor een ongekende toename van politieke participatie onder de burgers.

De winst

De gemeenteraad heeft inmiddels unaniem besloten om de standbeelden van Robert E. Lee en Stonewall Jackson te laten verwijderen, al hebben rechtsvorderingen en tegenvorderingen de uitvoering tot nu toe belemmerd. Het Lee park heeft een andere naam gekregen: Market Street Park. Voor Dr. Bellamy ging het echter nooit alleen om een standbeeld: zijn doel was om bij te dragen aan rechtvaardigheid. Zijn nalatenschap is niet alleen het aanzwengelen van het publieke debat rondom Charlotteville’s moeilijke nationalistische verleden. Hij heeft ook een concreet ‘Rechtvaardigheidsbeleid’ ingevoerd dat gemarginaliseerde inwoners van de stad toegang geeft tot de (hulp)middelen die voor hen beschikbaar zijn.

In juli 2020 was Wes Bellamy mede-oprichter van Our Black Party. Deze beweging gebruikt de ervaring en kennis van gekozen zwarte vertegenwoordigers, activisten en organisatoren uit de hele VS om een politiek netwerk op te zetten dat invloed kan uitoefenen op beleidsvoering op alle politieke niveaus en dat Afro-Amerikanen voorziet  van informatie over hun politieke rechten.

“Het is voor de zwarte bevolking belangrijk om onze macht te herkennen en om ons niet als vanzelfsprekend weg te laten zetten. Dat is waar ik me op de korte termijn mee bezig ga houden. Ervoor zorgen dat zwarte mensen weten dat we voor elkaar op mogen komen. We hoeven geen genoegen te nemen met dingen, we kunnen zelf eigenaar zijn van onze politiek en onze gemeenschappen.”

**Zijn boek, Monumental: it was never about a statue, beschrijft deze turbulente periode, die eindigde in de gewelddadige Unite the Right rally in augustus 2017. Zijn verhaal gaat over het geduld, de inspanning en de persoonlijke groei die nodig is om bij te dragen aan blijvende verandering.