Het conceptwetsvoorstel ‘Transparantie maatschappelijke organisaties’ moet onmiddellijk worden ingetrokken

Niets te verbergen, maar wel te beschermen: Waarom het conceptwetsvoorstel ‘Transparantie maatschappelijke organisaties’ grondrechten, zoals het recht op vereniging en eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer, schendt en daarom onmiddellijk ingetrokken moet worden.

Justice and Peace Nederland, samen met Mensen met een Missie, Netherlands Helsinki Committee, Human Security Collective, en Wo=Men Dutch Gender Platform, verzetten zich tegen de invoering van een nieuw conceptwetsvoorstel dat de ‘transparantie’ van maatschappelijke organisaties zou moeten bevorderen. Indien geratificeerd, zal de wet grote negatieve gevolgen hebben voor het maatschappelijk middenveld in Nederland en hun belangrijke werk voor vrede, gerechtigheid, mensenrechten, kunst en cultuur en klimaatactie.

Als het conceptwetsvoorstel wordt ingevoerd, zal dit een negatief effect hebben op de privacy en veiligheid van donoren, de financiering en het inkomen van 223.000 stichtingen, 129.000 verenigingen en 1.600 kerkgenootschappen in Nederland die werken voor goede doelen en inbreuk maken op het recht op vereniging en het respect voor de privacy van gegevens. Via een internetconsultatieplatform heeft Justice and Peace samen met andere maatschappelijke organisaties een brief opgesteld waarin de gevolgen van een dergelijke wet worden toegelicht.

 “Wij zijn van mening dat het conceptwetsvoorstel excessief is. Ook laten we zien dat verre van overtuigend wordt onderbouwd dat de voorgestelde wetgeving tot het geclaimde doel zal leiden, omdat de wetgeving breed en ongericht zal worden ingezet. Dit is zorgelijk omdat het conceptwetsvoorstel een serieuze inbreuk maakt op fundamentele rechten. Wetten moeten ondersteunen waar we in dit land trots op mogen zijn, namelijk onze rechtsorde, in plaats van deze te ondermijnen.”

Over het conceptwetsvoorstel

Het conceptwetvoorstel ‘Transparantie maatschappelijke organisaties’ is op 21 december jl. in internetconsultatie gegaan. In het regeerakkoord staat dat moet worden voorkomen dat via geldstromen vanuit het buitenland naar politieke, maatschappelijke en religieuze organisaties onwenselijke invloed wordt gekocht en dat deze geldstromen daartoe meer transparant moeten worden gemaakt.

Justice and Peace en de co-ondertekenaars onderschrijven weliswaar het belang van transparantie en het adresseren van maatschappelijke problemen gerelateerd aan polarisatie en segregatie, maar benadrukken dat verschillende elementen in het conceptwetsvoorstel een zeer negatieve impact zullen hebben op het maatschappelijk middenveld.

Negatieve impact op het maatschappelijk middenveld

Vanuit een mensenrechtenperspectief beschouwd is de impact die deze voorgestelde wetgeving kan hebben op alle in Nederland actieve maatschappelijke organisaties (het recht van vereniging) en op donoren, wiens naam, woonplaats en de bijdrage die zij leveren, openbaar zouden worden gemaakt, (het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer) schadelijk en schendt het conceptwetsvoorstel dus fundamentele mensenrechten. Beide mensenrechten zijn vastgelegd in bindende internationale mensenrechtenverdragen die getekend en geratificeerd zijn door Nederland, waaronder artikel 22 en 17 van het Internationaal Verdrag voor Burgerrechten en Politieke rechten (IVBPR) en artikel 11 en 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

Het vrijgeven van donorinformatie, inclusief naam en woonplaats, is bovendien ook zorgwekkend in het licht van toenemende restrictieve maatregelen tegen maatschappelijke organisaties en hun donoren in Europa. (zie Amnesty rapport Laws designed to silence) Veel organisaties en hun donoren lopen als gevolg van deze wet een grotere kans te worden geconfronteerd met intimidatie of aanvallen op hun reputatie omdat hun gegevens openbaar worden gemaakt. Landen als Rusland, Azerbaijan, Turkije en Hongarije voeren een repressief beleid ten aanzien van financiering van maatschappelijke organisaties. Mocht Nederland de voorgenomen wet aannemen dan lopen Nederlandse organisaties die in deze landen werken, maar ook hun donoren en lokale partners, direct gevaar om als ‘niet gewenste organisaties’ verbannen te worden.

In de brief aan de Minister van Justitie, Sander Dekker, sommen Justice and peace en de andere ondertekenaars tien redenen op waarom dit conceptwetsvoorstel zou moeten worden ingetrokken:

1. Deze maatregel is buitenproportioneel, het is ‘schieten met een kanon op een mug’;
2. Het maatschappelijke probleem dat de aanleiding is voor dit wetsvoorstel is niet duidelijk gedefinieerd en wordt er niet mee opgelost;
3. Het wetsvoorstel verhoudt zich slecht tot bindende internationale mensenrechtenverdragen;
4. Het wetsvoorstel is problematisch in het licht van EU wetgeving t.a.v. gegevensbescherming en het EU Grondrechtenhandvest;
5. Het wetsvoorstel houdt geen rekening met wat al in andere wet- en regelgeving is voorzien;
6. Het wetsvoorstel gaat in tegen het belang dat de overheid zelf toekent aan de filantropische sector;
7. Het wetsvoorstel is niet handhaafbaar en controleerbaar. Kwaadwillenden zullen andere wegen bedenken om hun doel te bereiken;
8. Het wetsvoorstel brengt voor maatschappelijke organisaties onaanvaardbare extra regeldruk met zich mee;
9. Het wetsvoorstel is schadelijk voor privacy, veiligheid en geefbereidheid van donateurs, en brengt daarmee de inkomsten en continuïteit van het vele goede werk van maatschappelijke organisaties in gevaar;
10. Het wetsvoorstel is in strijd met de geest en bedoelingen van de AVG;

Samen met de andere organisaties roept Justice and Peace Nederland daarom op tot het onmiddellijk intrekken van het conceptwetsvoorstel ‘Transparantie maatschappelijke organisaties.’