Nkosi, activist in pre- en post-Mugabe Zimbabwe
Interview door Noah Wánebo
Foto door Anette Brolenius
“Nu Mugabe weg is en we zien dat het systeem nog steeds bestaat, sterft de euforie langzaam.”
Toen hij gevraagd werd wat de drijfveer achter zijn activisme is, zei Nkosi ‘passie’. “Als ik een mensenrechtenschending of onderdrukking zie, kan ik niet gewoon wegkijken.” Daarom begon Nkosilathi Emmanuel Moyo te protesteren tegen mensenrechtenschendingen in Zimbabwe, door muziek te maken en te schrijven.
Nkosi realiseerde zich dat hij Zimbabwe moest verlaten toen hij met de dood bedreigd werd in anonieme telefoongesprekken en agenten langskwamen om te vragen waar hij uithing. Het is 2014 en hij had net een brief geschreven waarin hij openlijk de mensenrechtenschendingen en corruptie onder president Mugabe bekritiseerde.
“In dit jaar waren de dingen extreem moeilijk voor mij.”
Nkosi kreeg meer en meer aandacht in zijn land voor de oppositie die hij het regime bood door middel van openbare brieven, boeken, muziek. De overheid hield hem in de gaten. Onder groeiende druk zocht hij onderdak in Zuid-Afrika, België, en daarna Nederland, waar hij in Shelter City Utrecht verbleef. Daar ontmoette hij andere mensenrechtenverdedigers van over de hele wereld, leerde nieuwe strategieën en kon hij even ontspannen.
“Het was een heel, heel belangrijke periode, want in die drie maanden kreeg ik de kans om frisse lucht in te ademen.”
Momenten om te relaxen zijn er weinig voor Nkosi, die veel met druk vanuit de overheid te maken heeft. Hij werd eerder aangeklaagd voor het belasteren van de staat, en moest zes maanden de gevangenis in. In plaats van dat hij hier ontmoedigd door raakte, versterkte het zijn drift tot activisme – zijn schrijven, muziek maken en organisatie Zimbabwe Organization for Youth in Politics die probeert jongeren in de politiek te betrekken. Hij begon ook een Human Rights Defenders Academy in Zimbabwe, geïnspireerd door de resilience trainingen voor mensenrechtenverdedigers die hij volgde in Den Haag met Justice and Peace.
Mugabe’s afzetting eind 2016 haalde internationaal de voorpagina. Het zou een nieuw tijdperk aankondigen. Nkosi bekijkt de verandering met voorzichtig optimisme. Hij merkt op dat het een mogelijkheid is voor belangrijke politieke veranderingen, maar er blijven ook veel uitdagingen. “Dit is de eerste keer dat we een andere president dan Mugabe hebben,” zegt hij. “Ik was heel blij, huilde tranen van blijdschap, maar nu hij weg is kan men zien dat het systeem er nog steeds is, en de euforie sterft langzaam.”
Nkosi blijft vechten voor goed beleid, respect voor de wet en mensenrechten. Zijn verschillende manieren van activisme bereiken een steeds breder publiek door social media en andere platforms. Hij merkt dat de toekomst van zijn land, met een nieuwe leider en grote polarisatie, nog niet vast staat.
“We weten nooit wat er zal gebeuren,” stelt hij vast.
Nkosi nam deel aan het Shelter City programma van Justice and Peace, waardoor mensenrechtenverdedigers de kans krijgen tot rust te komen, nieuwe energie op te doen en langdurige veerkrachtigheid op kunenn bouwen door tijdelijke relocatie in Nederland.