Van Welkom Hier naar Samen Hier: een logisch vervolg
Door Liselot van Zantvoort, programmamedewerker Migratie en Mensenrechten.
In 2015 was er elke dag wel iets in het nieuws te lezen over de komst van vluchtelingen naar Nederland. Nieuws over gelukzoekers, anti-AZC acties en polariserende teksten vonden veelal hun weerklank online en in de media. Bij Justice and Peace misten we een genuanceerd verhaal: een verhaal waarin bezorgdheden over de komst van vluchtelingen werden gehoord, maar waarin personen met oplossingen of met een vluchtelingenachtergrond ook aan het woord kwamen. Hoewel negatief nieuws de boventoon voerde in media, hoorden wij diezelfde negatieve meningen veel minder in gesprekken met Nederlanders terugkomen. Ons werd veel vaker de vraag gesteld: ik wil iets doen, maar wat kan ik betekenen voor vluchtelingen die in Nederland zijn? Dit geluid van solidariteit wilden wij luider laten horen.
Daarom organiseerden we samen met een drietal andere organisaties uit Den Haag een festival in februari 2016, met de naam ‘Welkom Hier’. Het festivals had iets magisch. We wilden vluchtelingen welkom heten in Den Haag en in contact brengen met Hagenezen, maar we wilden ook alle organisaties en burgerinitiatieven (die toen als paddenstoelen uit de grond schoten) met elkaar in verbinding brengen. En dat lukte! Er waren meer dan 30 organisaties aanwezig en meer dan 750 bezoekers kwamen naar Theater aan het Spui om hun ervaringen met elkaar te delen. Op deze manier lieten we met elkaar zien dat er solidariteit is met vluchtelingen in Den Haag. Dat voelde toen echt als een verademing tussen het negatieve nieuws van die tijd.
Tijdens het festival in Den Haag benaderde een Delftse organisatie ons om ook in Delft een Welkom Hier festival te organiseren, en zo ging de bal rollen. Nu, 3.5 jaar later, zijn we 19 festivals verder, gehouden in 13 verschillende steden en dorpen in Nederland. Elk Welkom Hier festival bracht een diversiteit van mensen samen, en voor vluchtelingen en statushouders was het een laagdrempelige manier om in contact te komen met Nederlanders én lokale organisaties.
In maart 2019 hebben we het laatste Welkom Hier festival georganiseerd, opnieuw in Den Haag, in de vorm van een huiskamerfestival: Nieuwkomers stelden hun huis open om zelf een boodschap van welkom te geven aan Nederlanders. Inmiddels voelen de festivals minder urgent dan in 2016. Ik herinner me dat een Syrische jongen tijdens een van de festivals in Haarlem naar me toe kwam en vertelde dat hij zich voor het eerst onderdeel voelde van de stad, met mensen van allerlei achtergronden bij elkaar. Hij had tijdens het festival voor het eerst een gesprekje met iemand aangeknoopt in het Nederlands buiten zijn taallessen om. Ik was blij voor hem, maar tegelijkertijd werd ik ook een beetje ongerust. Hoewel de Welkom Hier festivals een brede diversiteit van mensen bij elkaar brachten, leek het dat er buiten dit soort evenementen maar weinig contact is tussen Nederlanders en nieuwkomers.
Een vervolg op Welkom Hier
Ondanks dat op de Welkom Hier festivals veel informeel en laagdrempelig contact tussen Nederlanders en nieuwkomers bestond, bleven het uiteindelijk eendaagse evenementen. Dat is jammer, omdat we juist tijdens de festivals merkten dat veel Nederlanders in contact willen komen met nieuwkomers én dat nieuwkomers behoefte hebben aan contact met Nederlanders, maar dat ze elkaar zo weinig tegen komen. Dit deed ons nadenken over het opbouwen van meer duurzame contacten. Toen we de oprichters van het Canadese ‘Together Project’ tegenkwamen (een initiatief waarbij vijf Canadezen worden gekoppeld aan een nieuwkomer) kregen we de inspiratie voor een concreet vervolg op Welkom Hier: Samen Hier.
We lanceerden Welkom Hier begin 2016 vanuit de urgentie om nieuwkomers welkom te heten, maar de vraag is de afgelopen jaren veranderd van het welkom heten van nieuwkomers, naar het zorgen voor een gemeenschap waar nieuwkomers onderdeel van uitmaken. Integratie vindt namelijk niet plaats aan de balie van de gemeente, tijdens Nederlandse taalles óf tijdens het bezoeken van een Welkom Hier festival. Integratie gaat wat mij betreft over jezelf onderdeel voelen van een gemeenschap. Daar moet je als nieuwkomer natuurlijk zelf moeite voor doen, maar niet alleen. Het vergt ook openheid van een ontvangende gemeenschap. Met Samen Hier koppelen we daarom vriendengroepen, of een groepje collega’s, buren, familieleden of andere kennissen voor (minimaal) één jaar aan een nieuwkomer of nieuwkomersgezin. Hun kleine verhalen over samen pepernoten bakken, wandelen aan zee en naar de bioscoop gaan, zijn precies de verhalen die volgens ons bijdragen aan dat genuanceerde verhaal over vluchtelingen, integratie en een inclusieve samenleving. Ik hoop dat Samen Hier zoveel mogelijk mensen met elkaar kan verbinden, maar uiteindelijk hoop ik natuurlijk dat Samen Hier op een dag helemaal niet meer nodig zal zijn als ‘matchmakers’ tussen de Nederlandse vriendengroepen en nieuwkomers.