Community sponsorship van vluchtelingen
Waar vluchtelingen nu vaak gevaarlijke routes moeten afleggen om Nederland te bereiken, werkt community sponsorship op basis van uitnodiging: een “sponsorgroep” van vijf personen – vrienden, familie, collega’s, buren – nodigt7 een vluchteling(gezin) in hun eigen woonplaats uit, zodat zij zich vanaf dag 1 kunnen vestigen in hun nieuwe woonplaats. De groep betrekt hun sociale en professionele netwerk en biedt ondersteuning met praktische zaken zodat de nieuwkomers snel kunnen landen en duurzame relaties kunnen opbouwen binnen de gemeenschap.
Veilige routes en veilige havens vormen twee onlosmakelijk van elkaar verbonden pijlers van community sponsorship: mogelijk maken dat vluchtelingen via een legale en veilige route kunnen overkomen en dat zij daarbij in hun nieuwe woonplaats kunnen rekenen op een ondersteunend netwerk van inwoners.
Wat is community sponsorship?
Community sponsorship wordt wereldwijd in verschillende varianten toegepast. Binnen sommige varianten komen vluchtelingen over via een humanitair visum en binnen andere via hervestiging. Binnen sommige varianten kunnen groepen zelf aanwijzen wie ze willen uitnodigen (“Naming”) en binnen andere wordt identificatie door de VN vluchtelingen organisatie (UNHCR) gedaan. Tot slot zetten binnen sommige varianten sponsorgroepen enkel tijd en netwerk in en zijn ze binnen andere varianten ook financieel verantwoordelijk. Alle varianten van community sponsorship hebben het volgende gemeen:
- Ze bieden een juridische mogelijkheid om vluchtelingen systematisch via veilige en legale routes in een land te ontvangen, als aanvulling op bestaande hervestigingsprogramma’s.
- Ze verdelen de verantwoordelijkheid voor financiële, maatschappelijke en sociale ondersteuning via een publieke-private samenwerking tussen de overheid, het maatschappelijk middenveld en burgers, waarbij de overheid primair verantwoordelijk blijft voor integratie.
Actief burgerschap is een cruciaal component van community sponsorship: Het verschil met vrijwilligerswerk is dat een sponsorgroep zélf verantwoordelijkheid neemt voor de ontvangst van vluchtelingen en ondersteund wordt door een organisatie, waar vrijwilligers juist vóór een organisatie werken. Als inwoners de mogelijkheid krijgen om deze verantwoordelijkheid te nemen, kunnen ze de druk op de capaciteit van gemeenten en partnerts verlichten. Om hun betrokkenheid te behouden is het van belang het communitybased karakter van sponsorship niet uit het oog te verliezen. Dit betekent dat er voor groepen inwoners onderling ook mogelijkheden moeten bestaan om met elkaar kennis en ervaring uit te wisselen.
Voordelen community sponsorship
Community sponsorship biedt zowel vluchtelingen, de ontvangende gemeenschap, als overheden verschillende voordelen: Ten eerste toont onderzoek naar Canadese ervaringen aan dat gesponsorde vluchtelingen minder (mentale) gezondheidsklachten ervaren vanwege verminderde pre- en post-departure stress. Daarnaast behalen gesponsorde vluchtelingen in Canada betere integratieresultaten dan door de overheid ondersteunde vluchtelingen. Studies naar pilots in Europa wijzen op hetzelfde: er is consensus dat gesponsorde vluchtelingen sneller zelfvoorzienend zijn en financieel onafhankelijker. Met behulp van de netwerken van de groepen vinden ze sneller een baan en ze maken minder gebruik van sociale fondsen van gemeenten. Ook heeft community sponsorship een positief effect op de taalverwerving van vluchtelingen: in België leren gesponsorde vluchtelingen de taal sneller dan door de overheid ondersteunde vluchtelingen, omdat ze sneller in contact staan met de lokale bevolking. Snelle taalverwerving is essentieel voor het vinden van een baan, toegang tot openbare voorzieningen en maatschappelijke participatie. Ook speelt dit weer mee in het vergroten van draagvlak voor de overkomst van vluchtelingen, onderzoek uit Nederland en Groot-Brittannië laat zien dat er positiever naar migranten wordt gekeken wanneer ze de taal vloeiend spreken, vrienden hebben binnen de lokale gemeenschap en maatschappelijk betrokken zijn. Ten slotte ontstaat via community sponsorship de mogelijkheid om betekenisvolle relaties op te bouwen tussen vluchtelingen en de ontvangende gemeenschap.
Sponsoring door de gemeenschap creëert kansen voor relaties die anders misschien niet zouden bestaan en bijdragen aan een grotere sociale samenhang. Community sponsorship biedt ook een concreet handelingsperspectief om structureel in plaats van ad-hoc te anticiperen op vluchtelingenbewegingen in de toekomst. Om de draagkracht van landen in de regio te waarborgen is het cruciaal dat er méér legale, veilige routes bescherming kunnen bieden in de EU. Hervestiging redt levens. Volgens de UNHCR is het aantal mensen dat wereldwijd hervestiging nodig heeft gestegen tot een recordhoogte van 1,45 miljoen.
De hervestigingsquota in Europa moeten omhoog: Niet alleen om mensen met recht op bescherming een toekomstperspectief te bieden, maar ook om hun ontvangst beter te kunnen voorbereiden. Hier kunnen en willen inwoners een actieve rol in spelen.